over buiten (be-)leven met kinderen van elke leeftijd
Zó gebruik je een kompas
Je staat in een bos, met je vertrouwde telefoon in je handen. Je hebt geen idee waar je bent, en je telefoon weet het ook even allemaal niet meer. Geen bereik. Gelukkig heeft je telefoon een kompas-app. Maar hoe werkte dat ook alweer, zo'n kompas? En hoe gaat het je helpen je weg naar de bewoonde wereld te vinden?
Hoe zat het ook alweer?
Het kompas, zoals wij dat kennen, is niet veel meer dan een - op een handige manier verpakt - bakje water met daarin een magnetisch geladen naald. De noordkant van de naald wijst naar het magnetische noorden van de aarde. Zodra je weet waar het noorden is, en dat kunt combineren met een landkaart, is het makkelijker uit te vogelen waar je bent.
Het magnetische en het geografische noorden
De kompasnaald van een magnetisch kompas wijst naar de magnetische noordpool. Dat is echter niet dezelfde plek op aarde als het geografische noorden dat op landkaarten gebruikt wordt. Daarom staat op goede landkaarten de variatie vermeld van die plek op aarde. Die variatie is het verschil tussen het magnetische en het geografische noorden. In Nederland is de variatie 1/2°, dus verwaarloosbaar op korte afstanden."Wacht even, het noorden? Leg uit!"
Goed, we doen nog een stapje terug. Op een kompas vind je windrichtingen. Dat zijn er een best een hoop, maar de vier belangrijkste zijn noord, oost, zuid en west. Het noorden wordt vaak aan de bovenkant weergegeven, de rest volgt elkaar met de klok mee op. Het westen is dus links, op een kaart. Precies tussen deze vier windrichtingen liggen er nog vier. Noord-oost, zuid-oost, zuid-west en noord-west.
Naast bovenstaande benamingen, waarmee je maar acht windrichtingen kunt benoemen, is een kompasroos ingedeeld in 360 graden. Het noorden is 0 (of 360) graden, het zuiden 180. Onthoud dit, dit komt later van pas.
Je hebt een kaart, je hebt een kompas
Met alleen een kaart en een kompas kom je nog steeds niet ver. Je zult moeten weten waar je bent - op de kaart - voordat je kompas je kan helpen met waar je heen wilt. Daarvoor heb je herkenningspunten nodig. In een bos kunnen dat de paden zijn, of ANWB-paddenstoelen (als je in Nederland bent zijn die nooit ver weg), of bijvoorbeeld kleine vennetjes. Belangrijk is, dat je al die herkenningspunten gaat gebruiken om je een beeld te vormen van je omgeving, en waar je bent.
Weet je eenmaal waar je bent, dan is het zaak te bedenken waar je heen wilt. Wanneer je daarna op de kaart een denkbeeldige kompasroos legt om het punt waar je denkt te staan, dan weet je ook hoe je eindbestemming zich, qua windrichting, verhoudt tot je startpunt.
Zodra je dat weet, kun je gaan lopen in de windrichting die je gevonden hebt. Globaal dan, want je maakt het jezelf in een bos niet makkelijker als je in een rechte lijn loopt.
Kijk niet constant op je kompas!
Als je tijdens het lopen continue je kompas in de gaten houdt, zie je natuurlijk niets van al het moois om je heen. Door de zon steeds aan dezelfde kant te houden, zal de richting waarin je loopt ook vrij constant zijn. Houd er wel rekening mee, dat ook de zon (ten opzichte van waar jij bent) steeds een beetje opschuift.Wat moet ik met deze informatie?
In een tijd waarin alle informatie voor het grijpen ligt, en we altijd en -bijna- overal weten waar we zijn, zal een kompas misschien niet het eerste zijn dat je bij je hebt. Toch is het leuk er eentje mee te nemen wanneer je met je kinderen de natuur in gaat. Jongere kinderen kun je op een speelse manier meenemen op een speurtocht (piraten hadden immers ook een kompas) en de wat oudere kinderen kun je zelf laten stoeien met bovenstaande theorie. Gewoon, omdat het leuk is!
Tips!
-
Een kompas werkt met magnetisme
Het is dus niet handig om (grote) metalen voorwerpen in de buurt van je kompas te houden wanneer je het gebruikt -
Kompas op je telefoon
Het kompas op je telefoon werkt alleen goed, als het vooraf gekalibreerd is. -
Het noorden vinden zonder kompas
Heb je geen kompas of telefoon bij je? Er zijn genoeg andere manieren om het noorden te vinden. Kijk maar eens op https://nl.wikihow.com/Het-noorden-vinden-zonder-kompas
Geschreven door Paul Verheul
Paul is vader van twee jonge kinderen. Hij houdt van buiten, maar woont in een rijtjeshuis in een middelgrote Nederlandse stad. Om dat voor zichzelf goed te maken, schrijft hij over het door hem zo geromantiseerde Buiten.